Loạn thị ở trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách chữa

Riêng tại Việt Nam, tỷ lệ loạn thị ở trẻ em từ 3 – 10 tuổi đã chạm ngưỡng 28 – 35% (theo nghiên cứu của Bệnh viện Mắt Trung ương 2023). Trẻ không cận, không viễn nhưng lại nhìn mọi thứ méo mó, nhòe ngang hoặc nhòe dọc chính là hậu quả khi thủy tinh thể cong không đều.

Để tìm hiểu nguyên nhân và cách khắc phục tật về mắt này, mọi người hãy theo dõi giải đáp của dược sĩ Vivita trong nội dung dưới đây nhé!

Các dấu hiệu trẻ bị loạn thị

Loạn thị là tật khúc xạ do độ cong giác mạc hoặc thể thủy tinh không đều theo các kinh tuyến khác nhau. Chính vì vậy, các tia sáng hội tụ thành 2 tiêu cự (thay vì 1 điểm như mắt bình thường). Ở trẻ có 2 loại chính:

• Loạn thị giác mạc chiếm đến 90%, liên quan độ cong giác mạc, thường ổn định hơn những loại còn lại.
• Loạn thị thể thủy tinh chiếm khoảng 15% kết hợp dị dạng thể thủy tinh, biến đổi theo thời gian nên khá nặng.
• Loạn thị đều trục chính giao nhau 90 độ.
• Loạn thị không đều khoảng 6% sẽ xuất hiện sau chấn thương, sẹo giác mạc nên khó chỉnh kính hoàn toàn.

Phụ huynh nên chú ý những dấu hiệu sớm ở trẻ để phòng ngừa, tránh trường hợp chuyển biến xấu ảnh hưởng đến thị lực. Nếu trẻ có những dấu hiệu dưới đây thì mẹ nên cho bé đến phòng khám sớm:

• Trẻ hay nheo mắt để nhìn rõ hơn, đặc biệt khi xem TV, đọc sách hoặc nhìn bảng, đôi khi nghiêng đầu sang một bên để nhìn cho rõ.
• Trẻ than nhức mắt, mỏi mắt sau khi đọc sách, học bài hoặc xem tivi chỉ trong thời gian ngắn.
• Khi nhìn sách nhiều bé thấy chữ bị mở, đường kẻ ô cong, nhìn bóng đèn có quầng sáng hoặc ra 2 vật.
• Dụi mắt liên tục là dấu hiệu mắt đang điều tiết quá mức do loạn thị, hay che mắt hoặc khó chịu khi ra nắng hoặc nhìn đèn sáng.

Nguyên nhân dẫn đến loạn thị ở trẻ em

Các chuyên gia đã chỉ ra, có 4 nguyên nhân chính dẫn đến bệnh loạn thị ở trẻ em biểu hiện sớm hơn bình thường. Bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Nếu 1 trong 2 bố mẹ bị loạn thị từ 2.00D trở lên thì con cũng có nguy cơ tăng 8 – 10 lần. Các gen đã được chứng minh liên quan là PAX6, TGFBI, VSX1, COL8A2,… quyết định độ cong giác mạc và hình dạng thể thuỷ tinh ngay từ trong bào thai.
• Bệnh lý giác mạc bẩm sinh: Keratoconus trẻ em (bệnh lý thoái hóa giác mạc tiến triển) chiếm 0.2% gây loạn thị không đều nặng và tăng dần theo tuổi. Hay gặp ở trẻ hay dụi mắt mạnh (dị ứng, viêm kết mạc dị ứng kéo dài). Ngoài ra, sẹo giác mạc do viêm giác mạc herpes, viêm giác mạc vi khuẩn lúc nhỏ cũng có thể gây ra chứng.
• Bệnh lý thể thuỷ tinh: Dị dạng thể thuỷ tinh bẩm sinh (lenticonus, lệch thể thuỷ tinh nhẹ) hoặc bị chấn thương khi còn nhỏ.
• Thói quen sinh hoạt và môi trường: Chỉ ảnh hưởng, không phải là nguyên nhân gây ra chứng loạn thị ở trẻ em. Tuy nhiên, cha mẹ cần hạn chế bé dụi mắt mạnh và thường xuyên, tư thế nằm sấp, tựa má một bên khi ngủ.

Cách chữa loạn thị ở trẻ em

Loạn thị ở trẻ em có chữa được không? Loạn thị ở trẻ em từ 9 tuổi trở xuống không tự hết, càng không “tập nhìn xa là khỏi” theo cách nhiều phụ huynh áp dụng. Tốt nhất, mọi người nên cho bé thị lực tốt nhất có thể trước 7 – 8 tuổi để tránh nhược thị vĩnh viễn. Phương pháp hiệu quả trong đa số các trường hợp là đeo kính đúng độ, đủ độ, liên tục.

• 0 – 8 tuổi, loạn thị bất kỳ (kể cả nhẹ 1.00D): Đeo kính gọng đầy đủ 100% độ loạn + độ cận/viễn kèm theo.
• Loạn thị ≥ 3.00D hoặc loạn xiên: Bắt buộc đeo kính 100% độ, không được giảm dù trẻ kêu khó chịu.
• Loạn thị kèm nhược thị (mắt kém >2 dòng): Kính đúng độ + Che mắt lành 2 – 6h/ngày hoặc nhỏ Atropine mắt lành 2 – 3 lần/tuần.
• 3 – 12 tuổi, loạn thị ổn định kéo dài 2 năm trở lên, ≥ 2.00D: Kính áp tròng cứng thoáng khí Ortho-K (đeo ban đêm) chỉ định tại BV Mắt TW, BV Mắt TP.HCM,…

Các lưu ý giúp trẻ không bị tăng độ loạn

Loạn thị ảnh hưởng rất nhiều đến trẻ, không chỉ gây khó chịu mà còn làm hứng thú học tập, phát triển tài năng bị ảnh hưởng. Chính vì vậy từ khi còn bé, cha mẹ nên lưu ý giúp bé tránh những thói quen xấu như sau:

• Không để bé dị mắt quá nhiều, nên tìm hiểu nguyên nhân khó chịu từ môi trường hay bệnh lý để tìm hướng điều trị phù hợp. Điều trị triệt để viêm kết mạc dị ứng, lệch ống lệ mũi càng sớm càng tốt (thuốc nhỏ kháng histamin + corticoid ngắn ngày, Tacrolimus 0.03% nếu nặng).
• Hạn chế nằm sấp, tựa má một bên liên tục nhiều năm tăng loạn thị ngược chiều (trục 180 độ). Trẻ dưới 6 tuổi mẹ cho bé kê gối thấp, nằm ngửa hoặc thay đổi tư thế ngủ thường xuyên.
• Ánh sáng học tập phải đủ và đúng, dùng đèn bàn 400 – 600 lux, ánh sáng trắng ấm (4000K), đèn chiếu đều cả mặt bàn, không có bóng đổ. Ban ngày ưu tiên học gần cửa sổ có ánh sáng tự nhiên (tốt nhất cho sự phát triển giác mạc).
• Cho bé học theo quy tắc 20 – 20 – 20 tức cứ 20 phút nhìn gần, nghỉ 20 giây nhìn xa 6 mét.
• Nghiên cứu quốc tế & Việt Nam 2023 – 2025, trẻ ra ngoài trời trên 2 giờ/ngày (ánh sáng tự nhiên >10.000 lux) giảm tốc độ tăng độ loạn + cận 40 – 60%.

Kết luận

Qua bài viết trên, mọi người đã tìm hiểu về căn bệnh loạn thị ở trẻ em và cách khắc phục, giúp bé không tăng độ loạn. Nếu phụ huynh cần được tư vấn chi tiết hoặc giải đáp chuẩn từ chuyên gia, hãy liên hệ dược sĩ Vivita qua số 0888 533 350 nhé!