[Giải đáp] Virus Tay Chân Miệng Tồn Tại Bao Lâu

Biết được virus tay chân miệng tồn tại bao lâu trong môi trường và cơ thể người sẽ giúp chúng ta biết cách phòng và điều trị bệnh hiệu quả. Bên cạnh đó, các kiến thức khác về căn bệnh như…. cũng rất quan trọng. Mong bạn đừng bỏ lỡ những thông tin quan trọng mà VIVITA.VN sẽ đem đến ngay sau đây.

Virus tay chân miệng tồn tại bao lâu trong môi trường

Enterovirus A71 gây bệnh tay chân miệng

Virus gây bệnh tay chân miệng chính là Enterovirus A71 (EV – A71), một loại virus thuộc họ Picornavirus và thuộc nhóm Enterovirus. Enterovirus A71 có kích thước phân tử rất nhỏ và được tìm ra vào lần đầu tiên vào năm 1956. 

Virus EV71 có dạng hình cầu, đường kính 27 – 30nm. Lớp capsid của tế bào virus có 60 tiểu đơn vị, không có lớp bao ngoài. Được bao bọc bên trong là ARN – thành phần di truyền, nhân tố chính khiến virus nhân rộng và gây nhiễm trong cộng đồng.

Enterovirus 71 vừa gây ra bệnh tay chân miệng ở trẻ em vừa có khả năng gây nên các bệnh ở hệ thần kinh trung ương (viêm màng não). Vì loại virus này sản sinh ra chất độc rất mạnh nên có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Từ đó gây ra những triệu chứng lâm sàng nặng và thậm chí là những biến chứng nặng nề.

Khả năng tồn tại của virus tay chân miệng ngoài môi trường

Enterovirus có sức đề kháng tương đối tốt, chúng có sống lâu hơn ở điều kiện nhiệt độ lạnh giá. Trong 30 phút, virus mới bị bất hoạt ở nhiệt độ 560 độ C. Ở nhiệt độ lạnh – 40 độ C, virus có thể tồn tại tối đa 3 tuần ngoài môi trường. Đặc biệt, chúng hoàn toàn không bị ảnh hưởng ở các điều kiện nhiệt độ bình thường và khô ráo. 

Enterovirus 71 cũng chịu được phổ pH rộng từ 3 đến 9, ít bị ảnh hưởng bởi các chất hòa tan lipid như cồn, chloroform, phenol, ether. Tuy nhiên, chúng dễ dàng bị bất hoạt bởi các dung dịch sát khuẩn như nước Javen (Sodium hypochlorite 2%), chlorine, Cl, KMnO4, formol, nước oxy già (H2O2).

Virus EV71 tồn tại bao lâu trong cơ thể người

Sau khi xâm nhập vào cơ thể, Enterovirus 71 sinh sống chủ yếu tại niêm mạc má hoặc niêm mạc ruột vùng hồi tràng. Sau khoảng 24 giờ, chúng di chuyển đến các hạch bạch huyết ở các vùng lân cận, rồi xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng máu trong một khoảng thời gian. 

Từ máu, virus được vận chuyển đến niêm mạc miệng và da. Thời kỳ ủ bệnh tay chân miệng kể từ thời điểm virus xâm nhập thường kéo dài khoảng từ 3 – 7 ngày. Cuối cùng, Enterovirus 71 được đào thải qua phân và dịch hầu họng (chất khạc nhổ của người mắc bệnh).

Bệnh tay chân miệng do Enterovirus A71 là gì

Bệnh tay, chân và miệng là một hội chứng bệnh ở người do virus đường ruột thuộc họ Picornaviridae gây ra. Bệnh thường được đặc trưng bởi sốt, đau họng và nổi ban có bọng nước. Đây là bệnh thường gặp ở trẻ em dưới 3 tuổi, hiếm gặp hơn ở nhóm trẻ dưới 6 tháng và trên 5 tuổi. Tuy nhiên, người trưởng thành vẫn có nguy cơ mắc bệnh. 

Khoảng 30% bệnh nhân đã có những tổn thương tại vòm miệng, lưỡi gà hoặc hạch hạnh nhân. Tổn thương thường giảm ở trong một tuần. Bệnh có thể truyền nhiễm từ người sang người nhưng không quá nguy hiểm và có thể tự khỏi được. Tuy nhiên, bệnh vẫn để lại những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe trẻ em. Bệnh xảy ra quanh năm nhưng tập trung nhiều vào tháng 2 – 4 và tháng 9 – 12.

Con đường lây nhiễm và triệu chứng của bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng lây qua đường nào

Bệnh tay chân miệng ở trẻ em thường lây truyền qua tiếp xúc gần như sau:

• Qua giọt dịch tiết từ đường hô hấp
• Qua nước bọt
• Qua bề mặt nhiễm bẩn hoặc chất thải (phân)
• Tiếp xúc với đồ dùng, đồ chơi của trẻ bị nhiễm bệnh
• Ngậm đồ chơi, ngậm tay khiến virus có khả năng lây truyền

Triệu chứng bệnh tay chân miệng

Mức độ 1: Các triệu chứng thông thường

Bệnh thường bắt đầu với các triệu chứng như sốt nhẹ, biếng ăn, mệt mỏi và đau họng. Một đến hai ngày sau, ở trẻ mắc bệnh có thể xuất hiện các bọng nước dẫn đến lở loét ở lưỡi, nướu, bên trong má, sau đó lan đến lòng bàn tay, lòng bàn chân, và thậm chí ở mông, bộ phận sinh dục. 

Triệu chứng phát ban thường gây các tổn thương phẳng hoặc gồ ghề trên bề mặt da, và thông thường sẽ hình thành bọng nước. Ngoài những dấu hiệu thường thấy như trên, ở một số trường hợp, bệnh chân tay miệng có thể phân hóa thành các mức độ nặng hơn.

Mức độ 2 có thể chia làm hai giai đoạn

Mức độ 2a: Biến chứng về thần kinh và biến chứng tim mạch mức độ nhẹ. 

Trẻ sẽ có một trong những dấu hiệu như: giật mình dưới 2 lần/30 phút và không ghi nhận lúc khám bệnh, sốt trên 2 ngày hoặc sốt trên 39 độ C kèm theo nôn, lừ đừ, khó ngủ, quấy khóc vô cớ.

Mức độ 2b: Trẻ có một trong hai nhóm dấu hiệu sau

Nhóm 1: Trẻ giật mình ghi nhận lúc khám hoặc có bệnh sử giật mình ≥ 2 lần/30 phút. Trường hợp thứ hai là trẻ có bệnh sử giật mình (ít < 2 lần/30 phút) kèm theo một số dấu hiệu sau:

• Ngủ gà
• Nhịp tim nhanh > 150 lần/phút (tính khi trẻ nằm yên, không sốt)
• Trẻ sốt cao ≥ 39 độ C không đáp ứng với thuốc hạ sốt

Nhóm 2: Trẻ có một trong các biểu hiện sau:

• Triệu chứng thất điều: run chi, run người, ngồi không vững, đi loạng choạng
• Có rung giật nhãn cầu, lác mắt
• Yếu chi (tay, chân) hoặc liệt chi
• Liệt thần kinh sọ: biểu hiện nuốt sặc, thay đổi giọng nói…
• Sốt rét
• Trẻ có thể bị sốt cao ≥ 39 độ C không đáp ứng với thuốc hạ sốt

Mức độ 3: Biến chứng nặng

Lúc này, trẻ mắc bệnh sẽ có các biến chứng thần kinh, tim mạch, hô hấp nặng, điển hình như mạch nhanh: > 170 lần/phút (khi khi trẻ nằm yên, không sốt). Một số trường hợp khi mắc bệnh tay chân miệng, trẻ có thể bị mạch chậm (đây là dấu hiệu rất nặng).

Ngoài ra, trẻ còn có thể bị vã mồ hôi, lạnh toàn thân hoặc khu trú. Huyết áp tăng, nhịp thở nhanh, thở bất thường như: có cơn ngừng thở, trẻ thở bụng, thở nông, xuất hiện rút lõm ngực, khò khè, thở rít thanh quản. Hoặc trẻ trở nên rối loạn tri giác (Glasgow < 10 điểm) và tăng trương lực cơ.

Mức độ 4: Triệu chứng sốc

Ở trẻ xuất hiện triệu chứng sốc (mạch = 0, huyết áp = 0…), phù phổi cấp, tím tái, SpO2 < 92%. Nghiêm trọng hơn, trẻ có thể ngưng thở, thở nấc.

Bệnh tay chân miệng khi nào hết lây

Thời kỳ ủ bệnh tay chân miệng từ 3 – 7 ngày, đây là thời gian các triệu chứng chưa thể hiện rõ. Lúc này, người bệnh chưa phát hiện mình bị tay chân miệng. Vậy nên, tuần đầu tiên sau khi nhiễm bệnh là thời điểm virus có thể lây truyền mạnh nhất.

Sau đó, virus luôn có khả năng truyền nhiễm cho người khác trong suốt thời gian bệnh. Thậm chí, giai đoạn lây nhiễm có thể kéo dài vài tuần nữa dù người bệnh đã khỏi do virus còn khu trú trong phân. Ta nên biết rằng, virus EV71 thuộc nhóm Enterovirus. Vì thế, mặc dù trẻ đã khỏi, nguy cơ tái nhiễm tay chân miệng vẫn còn nếu bé nhiễm virus khác thuộc nhóm Enterovirus.

Trẻ bị tay chân miệng bao lâu thì khỏi

Thông thường, thời gian khỏi bệnh tay chân miệng và phục hồi sẽ phụ thuộc vào các cấp độ của bệnh như sau:

• Bệnh ở mức độ 1 thì chỉ sau 7 – 10 ngày là sẽ khỏi bệnh.
• Bệnh ở mức độ 2 thì thời gian khỏi bệnh là 10 – 14 ngày.
• Bệnh ở mức độ 3, 4 thì thời gian hồi phục sẽ càng dài hơn và nguy hiểm hơn. Nếu không được cấp cứu kịp thời, các bé có thể gặp phải các biến chứng như viêm tim, viêm não, suy hô hấp, trụy mạch, thậm chí dẫn đến tử vong.

Bên cạnh đó, mặc dù trẻ đã khỏi bệnh, virus tay chân bệnh vẫn có thể còn tồn tại trong cơ thể, đặc biệt là trong đường hô hấp. Từ 1 – 3 tuần sau, virus mới biến mất hoàn toàn. Do đó, cha mẹ không được chủ quan trong việc chăm sóc và phòng khi trẻ mới khỏi bệnh.

Cách điều trị bệnh tay chân miệng tại nhà

Hiện nay, vẫn chưa có loại thuốc đặc trị và vắc xin nào dành cho căn bệnh này. Điều may mắn là bệnh tay chân miệng chỉ là một căn bệnh truyền nhiễm nhẹ và có thể tự khỏi được. Tuy nhiên, nếu được chăm sóc đúng cách và sử dụng kết hợp thuốc bôi chân tay miệng và thuốc uống, trẻ có thể nhanh chóng khỏi bệnh hơn.

Chế độ ăn uống hợp lý, bổ sung vitamin, nước và chất điện giải

Cần đảm bảo ăn chín, uống sôi, sử dụng nước sạch trong sinh hoạt hàng ngày, tuyệt đối không cho trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm hay mút đồ chơi. Nên cho trẻ ăn súp lỏng, thức ăn mềm, dễ tiêu hóa với đủ chất dinh dưỡng cần thiết để phục hồi sức khỏe. Tránh các loại thức ăn cứng, mặn, cay hoặc chua vì có thể gây ra kích ứng và cảm giác đau nhức ở vết thương.

Các bậc cha mẹ có thể bổ sung vitamin C cho trẻ qua các loại thực phẩm như rau xanh, bắp cải, đu đủ; còn kẽm có nhiều trong các thực phẩm như thịt, trứng, các loại hạt, sữa, ngũ cốc nguyên hạt. Việc này nhằm tạo hàng rào bảo vệ cơ thể, tạo kháng nguyên, kháng thể cho trẻ mau chóng lành bệnh hơn.

Ngoài ra, bạn có thể bù nước điện giải cho bé bằng thuốc Oresol và cho trẻ uống nhiều nước. Đối với trẻ đang bị chân tay miệng, bệnh sẽ gây ra cản trở và gây đau khiến trẻ khó ăn, dễ mất nước. Việc mất nước, mất chất điện giải có thể mang đến nhiều hậu quả nghiêm trọng khác và khiến bệnh nặng hơn.

Giữ vệ sinh sạch sẽ cho cơ thể và cho môi trường sống xung quanh

Việc vệ sinh da cho trẻ có thể giúp tránh bội nhiễm vi khuẩn. Các bậc phụ huynh có thể tắm cho trẻ bằng các loại nước có tính sát trùng nhẹ như nước lá chè, tinh dầu chanh… 

Với những bé bị đau rát họng nhiều, phụ huynh nên cho bé súc miệng bằng nước muối pha loãng 0,9% sau mỗi lần ăn. Có thể sử dụng thuốc tráng niêm mạc dạ dày để bôi miệng trước khi ăn đối với trẻ bị chân tay miệng và nổi mụn nước bên trong miệng. Dạy trẻ giữ vệ sinh thật tốt, không cho tay vào miệng, không ngậm đồ chơi.

Cha mẹ và người chăm sóc trẻ cần rửa tay với xà phòng trước khi nấu ăn, cho trẻ ăn, sau khi tiếp xúc với trẻ và sau khi đi vệ sinh. Bạn nên chú ý vệ sinh kỹ bình sữa và núm vú của bình. Đồng thời, hãy chú ý vệ sinh sạch sẽ thú nhồi bông mà trẻ hay tiếp xúc. Các bậc cha mẹ có thể giữ gìn vệ sinh, lau chùi nhà cửa bằng dung dịch Cloramin 2% hoặc các dung dịch khử khuẩn khác.

Sử dụng kết hợp với thuốc bôi và thuốc uống

Các bậc phụ huynh có thể sử dụng gel Su bạc để diệt khuẩn đối với vết thương trên chân tay, dùng thuốc Kamistad Gel – N để giảm đau và sát trùng với niêm mạc miệng. Ngoài ra, có thể dùng một số loại sát khuẩn dạng gel khác như: Lidocain, xịt miệng benzydamine cho trẻ trên 5 tuổi, súc miệng benzydamine cho trẻ từ 12 tuổi trở lên hoặc nước muối sinh lý (NaCl 0,9%).

Đối với những trẻ mắc tay chân miệng và sốt cao trên 38 độ, cần cho trẻ dùng thuốc hạ sốt paracetamol hay panadol với liều lượng từ 10-15mg/kg. Tuy nhiên, thuốc hạ sốt không nên dùng cho trẻ nhỏ dưới 7 kg. Bạn có thể đặt thuốc ở hậu môn cho trẻ nếu trẻ không chịu uống để hạ sốt nhanh, giảm cảm giác khó chịu.

Đưa trẻ đến các cơ sở y tế

Nếu trẻ bắt đầu có các dấu hiệu và biến chứng đến các mức độ cao hơn của bệnh, cần đưa trẻ nhập viện hoặc đến các cơ sở y tế gần nhất để thăm khám và điều trị kịp thời. Không nên tùy tiện chữa trị bệnh tay chân miệng cho trẻ bằng rau sam, lá bàng,… mà không có ý kiến của bác sĩ chuyên môn.

Phòng bệnh tay chân miệng

Để phòng bệnh một cách tốt nhất, các bà mẹ phải cho con bú trong 6 tháng đầu tiên. Điều này giúp trẻ phát triển hệ miễn dịch đầy đủ, chống lại một số bệnh nhiễm trùng, bao gồm cả bệnh tay chân miệng.

Trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày, hãy rửa tay thường xuyên bằng xà phòng (cả người lớn và trẻ em) nhất là trước khi nấu ăn, trước khi ăn hoặc cho trẻ ăn,…. Khâu vệ sinh ăn uống cũng cần được chú trọng như ăn chín, uống sôi, vật dụng ăn uống phải sạch sẽ (tốt nhất là ngâm tráng nước sôi), không cho trẻ ăn bốc, mút tay, ngậm mút đồ chơi,…

Ngoài ra, bạn cũng phải dọn dẹp và giữ vệ sinh chung xung quanh môi trường sống. Đồng thời, không cho trẻ tiếp xúc với người bệnh hoặc nghi ngờ mắc bệnh. Khi trẻ bị bệnh, cần cách ly trẻ bệnh tại nhà. Cha mẹ không nên cho trẻ đến trường học vì khi các trẻ tiếp xúc nhau trong 10-14 ngày đầu của bệnh có thể sẽ bị lây lan thành dịch. 

Như vậy, bệnh chân tay miệng do virus Coxsackie A và virus Enterovirus 71 (EV-71) gây ra. Và virus tay chân miệng có thể tồn tại lâu trong môi trường bên ngoài lẫn trong cơ thể trẻ. Vì thế, khi trẻ mắc bệnh, các bậc cha mẹ cần chăm sóc trẻ cẩn thận để virus hoàn toàn biến mất, ngăn chặn nguy cơ tái nhiễm và lây lan. 

Hy vọng những chia sẻ của Vivita.vn trên đây sẽ giúp các cha mẹ có thêm thông tin về câu hỏi virus tay chân miệng tồn tại bao lâu. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, bạn đọc vui lòng bình luận bên dưới bài viết hoặc liên hệ hotline 1900 2061 để được các Dược sĩ giải đáp.

Xem thêm: Bệnh tay chân miệng có tự khỏi không